Czym są napięciowe bóle głowy?
| Napięciowe bóle głowy, choć z rzadka opisywane są w literaturze, stanowią jedne z najczęściej rozpoznawanych dolegliwości bólowych. Wskazuje się, że stanowią one swego rodzaju problem społeczny, będąc dokuczliwymi nie tylko dla samych pacjentów (zmagających się na co dzień z bólem), ale również systemu opieki zdrowotnej, narażając go na często duże koszty wynikające z leczenia i przedłużającej się diagnostyki pacjentów cierpiących na to zaburzenie [1, 2]. Obowiązujące klasyfikacje diagnostyczne dostarczają raczej skąpych wytycznych co do rozpoznawania napięciowych bólów głowy. |
Rozpoznanie tego typu dolegliwości bólowych, najczęściej w praktyce opiera się na obserwacji prawidłowych wyników badania neurologicznego, przy jednoczesnym występowaniu skarg bólowych pacjenta (a często także nieprawidłowej wrażliwości mięśni okołoczaszkowych, stwierdzonej w trakcie badania palpacyjnego) [1].
Klasyfikacje medyczne wyróżniają kilka podtypów napięciowych bólów głowy, w zależności od czasu trwania i intensywności tych dolegliwości:
– sporadyczne i epizodyczne (poniżej 12 dni w roku);
– częste i epizodyczne (12-180 dni w roku);
– przewlekłe (powyżej 180 dni w roku) [1].
Epidemiologia napięciowych bólów głowy
Napięciowe bóle głowy stanowią dolegliwość dość powszechną, częściej dotykającą kobiet niż mężczyzn. Szacuje się, że niemal 80% z nas na którymś etapie życia doświadczało lub doświadczać będzie podobnych objawów, przy czym zaledwie w 3% przypadków dolegliwości te mają charakter przewlekły. Nasilenie występowania napięciowych bólów głowy obserwować można w grupie osób 35-40 lat, a częstość ich występowania zmniejsza się z wiekiem zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn [1, 2].
Stres jako przyczyna napięciowych bólów głowy
Powszechnie uznaje się, że jednym z najbardziej doniosłych czynników, wpływających na występowanie napięciowych bólów głowy, stanowią czynniki psychologiczne.
Napięciowe bóle głowy często rozpatrywane są jako somatyczny przejaw braku możliwości sprostania obciążeniu psychicznemu, utożsamianemu ze stresem. Badania wskazują, że osoby doświadczające silnego stresu w okresie dorastania (związanego ze zmianami fizjologicznymi lub wynikających z trudnych przeżyć tamtego okresu) częściej doświadczają napięciowych bólów głowy w dorosłości [3].
Według badaczy, stres w przebiegu napięciowych bólów głowy rozumiany może być jako czynnik:
– predysponujący osoby podatne na zachorowanie;
– nasilający objawy choroby;
– poprzedzający lub nasilający epizod bólu głowy;
– pogarszający jakość życia (niezależnie od bólu głowy);
– stanowiący efekt doświadczanych trudności [2].
Związki między osobowością a napięciowymi bólami głowy
Wielu autorów wskazuje na możliwość istnienia związku między cechami osobowości i temperamentu a napięciowymi bólami głowy. Badania pokazują, że szczególnie podatne na występowanie tej dolegliwości wydają się osoby silnie antycypujące krytykę i mające tendencję do hamowania działań w odpowiedzi na dezaprobatę ze strony otoczenia, przy jednocześnie słabej zdolności do czerpania przyjemności z nagród i pochwał [4]. Kwestię tą wydają się potwierdzać badania Torelliego i współpracowników pokazujące, że u osób cierpiących na napięciowe bóle głowy częściej obserwuje się automatyczne myśli negatywne (automatyczne, nieświadomą skłonność do katastrofizowania codziennych doświadczeń, antycypowanie krytyki i dotkliwe jej przeżywanie, postrzeganie codziennych wydarzeń w depresyjnym kolorycie). Badacze wskazują również, że u osób tych widoczna jest ograniczona zdolność do rozpoznawania własnych stanów emocjonalnych [ 5].
Inne badania sugerują, że napięciowe bole głowy częściej dotyczą osób wykazujących wysoki poziom neurotyczności, mających skłonność do doświadczania skrajnych stanów emocjonalnych oraz cechujących się wyższym poziomem lęku i nieśmiałości [6]. Wskazuje się, że szczególną podatność na napięciowe bóle głowy mają osoby skłonne do przeżywania silnej złości, agresji i depresji. Dotychczasowe badania wskazują, że właśnie podobna niewyrażona agresja, będąca niejako skierowaną „do wewnątrz”, przyczyniać się może do powstawania bólów typu napięciowego [7].
Leczenie napięciowych bólów głowy
Najważniejszym czynnikiem leczącym w napięciowych bólach głowy jest zmiana stylu życia. Wskazuje się, że najbardziej pożądane jest unikanie czynników wpływających na występowanie bólów napięciowych, w szczególności zaś unikanie stresu. Tempo współczesnego życia często jednak nie ułatwia tego, stąd też pośród licznych zaleceń dla osób zmagających się z bólami napięciowymi podkreśla się często konieczność wzbogacania repertuary zachowań ukierunkowanych na lepsze radzenie sobie ze stresem i trudnościami dnia codziennego, co osiągać można poprzez uprawianie sportu, umiarkowany i regularny wysiłek fizyczny, uprawianie jogi lub medytacji, rezygnacja z nikotyny i innych używek, dbanie o zdrowe odżywianie się oraz zachowanie higieny snu.
Nieocenioną rolę w leczeniu napięciowych bólów głowy odgrywa psychoterapia. Badania wskazują, że oddziaływania psychoterapeutyczne często dają skutki podobne lub lepsze od tych, jakie obserwować można w leczeniu farmakologicznym napięciowych bólów głowy [1]. W procesie psychoterapii osób cierpiących na napięciowe bóle głowy nacisk kładzie się na stymulowanie samoobserwacji, ukierunkowanej na rozpoznawanie czynników wzmagających lub prowokujących dolegliwości bólowe oraz dochodzenie do pierwotnych, nierzadko osobowościowych przyczyn doświadczanych dolegliwości. W niektórych nurtach (np. poznawczo-behawioralnym), interwencje te wspomagane są także przez naukę technik relaksacji, umożlwiającą wyraźne poprawienie jakości życia pacjentów.
Bibliografia
1. Headache Classification Subcommittee of the International Headache Society (2004). The international classification of headache disorders, 2nd ed. Cephalalgia, 24 (Suppl 1), 1–160.
2. Waś, A., Tucholska, S. (2011). Napięciowe bóle głowy – aspekty psychologiczne. Neurologia Dziecięca, 20 (41), 115-119.
3. Waldie, K.E. (2011). Childhood Headache, Stress in Adolescence, and Primary Headache in Young Adulthood: A Longitudinal Cohort Study. Headache, 41, 1–10.
4. Pud, D., Eisenberg, E., Sprecher, E., i in. (2004). The tridimensional personality theory and pain: Harm avoidance and reward dependence traits correlate with pain perception in healthy volunteers. European Journal of Pain, 8, 31 – 38.
5. Torelli, P., Abrignani, G., Castellini, P., i in. (2008). Human psyche and headache: tension-type headache. Neurological Sciences, 29 (Suppl 1), S93 – S95.
6. Pilarska, E., Olszewska, A. (2009). Temperament traits of children with episodic tension-typeheadaches. European Journal of Paediatric Neurology, 13, 327–331.
7. Venable, V. L., Carlson, C. R., Wilson, J. (2001). The Role of Anger and Depression in Recurrent Headache. Headache, 41, 21–30.
autor Maria Flakus
Comments are closed