| Specyficzne postacie fobii należą do grupy zaburzeń lękowych w postaci fobii wg ICD 10*. W fobiach specyficznych lęk pojawia się w ściśle określonych sytuacjach lub w wyniku zetknięcia się z pewnymi przedmiotami, które nie są obiektywnie niebezpieczne. Fakt, ze inne osoby nie postrzegają danej sytuacji jako zagrażającej, nie wpływa na obniżenie poziomu odczuwanego lęku. Wyróżniamy pięć podgrup fobii specyficznych: 1). Fobie przed zwierzętami (np. psami, kotami, ptakami– często gołębiami, wężami, szczurami, owadami itd). |
Fobie te początek mają we wczesnym dzieciństwie i najczęściej z wiekiem ustępują.
2). Fobie przed środowiskiem naturalnym (np. przed brudem, wysokością, ciemnością, wiatrem, przed piorunami, wodą, prądem).
Zwykle zaczynają się w dzieciństwie. Choruje na nie prawie tyle samo kobiet i mężczyzn.
3) Fobie sytuacyjne (np. windami, przed mostami, podrożą samolotem, tunelami, zamkniętymi pomieszczeniami, publicznymi środkami transportu).
Fobie sytuacyjne pojawiają się w dzieciństwie lub we wczesnej dorosłości. Występują częściej u kobiet niż u mężczyzn. Niekiedy mają związek z traumatycznym wydarzeniem z przeszłości.
4) Fobie przed krwią, zastrzykiem, skaleczeniem.
Fobie te dotyczą sytuacji związanych z widokiem krwi, z zastrzykami, ranami. Wywołują specyficzną reakcje organizmu, zamiast normalnego przyśpieszenia tętna i podwyższonego ciśnienia krwi, jak ma to miejsce w w innych fobiach, tutaj po wstępnym przyśpieszeniu tętna następuje jego gwałtowne spowolnienie, któremu towarzyszy spadek ciśnienia krwi. Wówczas pojawiają się mdłości, zawroty głowy czy omdlenia. Zwykle zaczynają się w późnym dzieciństwie. Częściej chorują kobiety niż mężczyźni.
5) inne fobie np. przed chorobą lub śmiercią.
Jest to lęk przed zadławieniem się, zwymiotowaniem lub zarażeniem się jakąś chorobą. W XIX wieku osoby z fobią przed zachorowaniem bały się zarażenia gruźlicą lub chorobami wenerycznymi. Obecnie strach budzą nowotwory, choroby serca, udary i AIDS. Fobie te zwykle zaczynają się w wieku średnim.
Osoby z fobią unikają, na ile to jest możliwe, tych sytuacji lub przedmiotów, z przerażeniem przeżywają ich pojawienie się. Nawet sama myśl o możliwości wystąpienia fobicznej sytuacji wzbudza lęk (tak zwany lęk antycypacyjny). Nasilenie lęku może przebiegać od lekkiego niepokoju do dużego przerażenia. Przejawy fobii ulegają wzmocnieniu za każdym razem kiedy uda się uniknąć sytuacji wzbudzającej lęk. Osoby cierpiące na fobię zdają sobie sprawę z nieadekwatności własnych reakcji emocjonalnych czy zachowań ucieczkowych, ale i tak za wszelką cenę starają się unikać sytuacji lękotwórczych.
Leczenie fobii obejmuje oddziaływania psychologiczne oraz psychoterapeutyczne, w razie potrzeby stosuje się farmakoterapię.
Opracowanie: Agnieszka Jabłonowska
*Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych.
Bibliografia
Aleksandrowicz J.W. (2002). Psychopatologia zaburzeń nerwicowych i osobowości. Kraków. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego.
Carson R.C., Buchter J.N., Mineka S., (2006) Psychologia zaburzeń. Vol.1. Gdańsk. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Cierpiałkowska L. (2009). Psychopatologia. Warszawa. Wydawnictwo Naukowe „Scholar”.
Seligman, M.E.P. Walker, E.F. i Rosenhan, D.L. (2003). Psychopatologia. Poznań. Wydawnictwo Zysk i Spółka.
Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych. Rewizja dziesiąta. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne. (1997) Kraków-Warszawa. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne „Vesalius” i Instytut Psychiatrii i Neurologii.
Comments are closed