| Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (ang. Obsessive-Compulsive Disorder) cechuje występowanie nawracających obsesji (natrętnych myśli) oraz kompulsji (czynności przymusowych). Obsesje to powracające z dużą intensywnością myśli, wyobrażenia lub impulsy, których trudno się pozbyć, czy nad nimi zapanować. Osoba ich doświadczająca ma świadomość, że są to jej własne, mimowolne, nieracjonalne myśli. Świadomość nieracjonalności jest tym, co odróżnia natrętne myśli od urojeń. Obsesje mogą przyjmować postać różnego typu wątpliwości (np. czy zamknąłem drzwi, czy wyłączyłem gaz, czy zgasiłem światło), wiązać się z wielogodzinnym pseudofilozoficznym „przeżuwaniem” jednego tematu, wyrażać się w postaci myśli o charakterze bluźnierczym, wulgarnym albo obscenicznym, dotyczyć tematu czystości, stanu zdrowia, występować jako myśli o impulsywnym działaniu (np. by coś krzyknąć, zachować się agresywnie wobec bliskich osób czy siebie samego, obnażyć się w miejscu publicznym). Kompulsje są zachowaniami stereotypowymi, powtarzającymi się. Polegają na wykonywaniu sztywnych rytuałów (np. mycie rąk, rytuały przy ubieraniu się i rozbieraniu, sprawdzanie, poprawianie, sprzątanie) lub na czynnościach umysłowych (np. liczenie, modlitwa, powtarzanie słów w myślach). Osoba chora wykonuje je, gdyż wierzy, że dzięki temu zapobiegnie jakiemuś nieszczęściu, katastrofie (jeżeli posprzątam całe mieszkanie, mąż nie będzie miał wypadku w pracy). Wykonywanie rytuałów przynosi chwilową ulgę, gdyż zmniejsza poziom lęku. Charakterystyczne dla nerwicy natręctw jest poczucie przymusu i dążenie do przeciwstawienia się temu przymusowi. Dotyczy to zarówno przymusu myślenia jak i przymusu powtarzania jakiegoś działania. Im bardziej chora osoba z nimi walczy tym większy odczuwa przymus ich powtarzania. Do rozpoznania zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego myśli natrętne lub czynności przymusowe muszą występować przez większość dni w ciągu co najmniej dwóch kolejnych tygodni. Istotne jest również to, że powodują cierpienie i zaburzają codzienne funkcjonowanie. Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne występuje równie często u mężczyzn jak i kobiet, z tą różnica, że u mężczyzn zwykle objawy pojawiają się w dzieciństwie i we wczesnej adolescencji, a u kobiet we wczesnej dorosłości. Przyczyn upatruje się w czynnikach genetycznych, neurologicznych oraz psychologicznych. Zdiagnozowanie nerwicy natręctw wymaga konsultacji u psychiatry lub/i psychologa klinicznego. W leczeniu wykorzystuje się zarówno farmakoterapię, jak i psychoterapię. Psychoterapia może być prowadzona w rożnych nurtach. Z dużą skutecznością stosuje się psychoterapię poznawczo-behawioralną, której celem jest identyfikacja i zmiana błędnych przekonań oraz zmniejszenie liczby i nasilenia natrętnych zachowań. W przypadku niektórych grup pacjentów celowe jest zastosowanie psychoterapii psychodynamicznej. Celem terapii jest wówczas dotarcie do źródła problemów, poprzez uświadomienie wewnętrznych konfliktów (np. ukrytych pragnień, tłumionych emocji, czy trudnych doświadczeń z okresu dzieciństwa), przyczyniających się do powstawania objawów. Gdy źródłowy konflikt zostaje rozwiązany, obsesje i kompulsje ustępują. |
Bibliografia
Aleksandrowicz J.W. (2002). Psychopatologia zaburzeń nerwicowych i osobowości. Kraków. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego.
Bilikiewicz A. (red.) (2007). Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa. Wydawnictwo lekarskie PZWL.
Kępiński A. (2002). Psychopatologia nerwic. Kraków. Wydawnictwo literackie.
Seligman, M.E.P. Walker, E.F. i Rosenhan, D.L. (2003). Psychopatologia. Poznań: Wydawnictwo Zysk i Spółka.
Comments are closed